Welke ervaring rondom ACT heeft je het meest geraakt?

Het besef dat je meer bent dan je gedachten, gevoelens en ervaringen; dat je bent degene bent die deze dingen ervaart. Sinds ik de opleiding ACT & Chronische pijn van Roy Thewissen heb gevolgd, staat er een schaakbord in mijn werkruimte. Tijdens de opleiding gebruikte Roy het schaakbord als metafoor, en sindsdien is het een van mijn favoriete metaforen.

Het schaakbord staat symbool voor het “zelf”, terwijl de schaakstukken onze gedachten, emoties en ervaringen vertegenwoordigen, die voortdurend in beweging zijn.

Op het schaakbord vind je witte en zwarte stukken. De witte stukken symboliseren gedachten en gevoelens die we als positief ervaren, zoals geluk en blijdschap, terwijl de zwarte stukken de gedachten en emoties vertegenwoordigen die we vaak als negatief bestempelen, zoals angst en verdriet. Deze stukken zijn voortdurend in strijd met elkaar, zoals in een echt schaakspel. Dit illustreert hoe we als mensen vaak proberen negatieve gedachten en gevoelens te overwinnen, te controleren of te vermijden. Terwijl we ruimte maken voor geluk, proberen we angst of verdriet koste wat kost te verslaan. Veel mensen raken gevangen in deze innerlijke strijd.

Voor mensen met chronische pijn, zoals de vrouwen met endometriose die ik begeleid, herken ik deze dynamiek vaak. Ze besteden zoveel energie aan het vechten tegen hun pijn dat ze uitgeput en moedeloos raken. Wanneer ik hen voorstel om zichzelf te zien als het schaakbord in plaats van de schaakstukken, gebeurt er altijd iets bijzonders. Het schaakbord is de plek waar het spel zich afspeelt, maar het bord zelf is niet betrokken bij de strijd. Het schaakbord oordeelt niet, en de bewegingen van de stukken hebben geen invloed op het bord. Bovendien is het mogelijk om een stap verder te gaan en jezelf te zien als de observator van het schaakbord, iemand die het spel van gedachten en emoties aanschouwt zonder erin mee te gaan.

Dit moment van inzicht is vaak emotioneel voor de vrouwen met wie ik werk. Ik herinner me een dame die jarenlang alles had geprobeerd om van haar pijn en endometriose af te komen. Ze had rigoureuze diëten gevolgd, consulten gehad bij artsen in het buitenland, tientallen alternatieve behandelingen geprobeerd (waar ik overigens geen tegenstander van ben; ik zie de waarde ervan), en had deelgenomen aan spirituele sessies. Ze had duizenden euro’s uitgegeven in haar pogingen om de “zwarte stukken” van het bord te verwijderen. Het besef dat ze zichzelf al die tijd had uitgeput in een strijd die ze niet kon winnen, was erg emotioneel. Door zichzelf te leren zien als het schaakbord, kon ze ruimte maken voor zowel de witte als de zwarte stukken, zonder erin gevangen te raken. Het was een eerste stap naar acceptatie en het hervinden van haar energie voor wat écht belangrijk was in haar leven. Ze realiseerde zich ook dat het coachtraject weer een poging was om de zwarte schaakstukken te verslaan. Een mooi besef en daarmee had ik de mogelijkheid om te hercontracteren met haar en waardengericht te gaan werken.

Hoe zou je ACT in 1 zin omschrijven?

ACT draait niet om het verminderen van symptomen, maar om het vergroten van levenskwaliteit door je handelen af te stemmen op dat wat je waardevol vindt.

Wat is je favoriete metafoor/oefening?

Ik denk dat ik die al heb verklapt bij de tweede vraag. Ik gebruik heel vaak de naam van het verstand als oefening. Al mijn coachees van zowel Firma Vooruit als De Endometriose Coach kennen mijn Pieternel… de naam van mijn verstand.