Dit recent verschenen proefschrift over sociale gezondheid in de dementiezorg met speciale aandacht voor mantelzorgers is indrukwekkend. Dr. Golnaz Atefi beschrijft hierin diverse studies die allemaal zijn gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Deel 1 richt zich op Acceptance and Commitment Therapie (ACT) voor mantelzorgers van mensen met dementie. Op basis van een systematische review is de huidige stand van zaken beschreven. In een aantal studies wordt ook de haalbaarheid en effectiviteit van een online ACT interventie geëvalueerd met hulp van de Experiencing Sampling Methodology (ESM). Op basis van deze methode kunnen dagelijks meerdere metingen worden verricht waardoor er een realistischer ontstaat van de werkelijkheid. De online ACT interventie laat zien dat de psychologische flexibiliteit verbetert bij mantelzorgers en stress, angst en depressie significant verminderen. Ook laat een studie zien dat dagelijkse stressoren die oncontroleerbaar en onvoorspelbaar zijn samengaat met meer negatieve emoties.
Deel 2 van deze dissertatie richt zich op technologie en therapietrouw bij online zelfhulp interventies in de dementiezorg. Op basis van een meta-analyse komt naar voren dat gemiddeld 18.4% van de deelnemers voortijdig stopt bij online zelfhulp interventies. Er wordt een checklist geïntroduceerd voor het beoordelen van de implementatie van eHealth inteverventies. Die vooral de nadruk legt op praktische en op maat gemaakte digitale oplossingen als ook offline hulpmiddelen in het verbeteren van de dementiezorg. De bevindingen van het onderzoek laten vooral de diversiteit zien van mantelzorgers van mensen met dementie. De rol van mantelzorger verandert in de tijd waarin stressvolle taken en uitdagingen kunnen toenemen afhankelijk van het ziekteverloop van degene met dementie. Deze toenemende zorglast vergroot de kans op psychische klachten en vermindert de kwaliteit van leven bij mantelzorgers. Belangrijk om mantelzorgers ondersteuning op maat te bieden zowel online als offline. ACT lijkt een veelbelovende interventie om het welzijn van deze populatie te verbeteren.
Atefi, G. (2025). Enhancing social health in dementia care: insights from acceptance and commitment therapy and technology use. [Doctoral Thesis, Maastricht University]. Maastricht University. https://doi.org/10.26481/dis.20250410ga
Psychologische flexibiliteit verschilt per leeftijd!
Het meest psychologisch flexibel zijn mensen rond 60 jaar laat een publicatie zien van Slot en collega’s uit 2024. Hoe ouder mensen worden hoe meer zelfbewustzijn ze ervaren. Daarentegen nemen waardengerichte acties af naarmate men ouder wordt. Rond het 40ste levensjaar is de mate van acceptatie in het leven het hoogst en neemt daarna af. Contact met het huidige moment is het hoogst rond 56 jaar en neemt daarna af. Jongvolwassenen lijken zich het meest bewust van hun waarden en mensen rond 62 jaar het minst. Volgens de onderzoekers verschillen de vaardigheden van psychologische flexibiliteit in vorm en focus.
In de klinische praktijk zouden jongvolwassenen (18-40 jaar) het meest voordeel hebben van ACT processen gericht op acceptatie, mindfulness en het flexibel omgaan met hun zelfbeeld. Volwassenen (40-65 jaar) zouden meer baat hebben van het versterken van inzicht in hun waarden en het vertalen daarvan in waardengericht gedrag. En ouderen vanaf 65 jaar zouden meer voordeel halen uit het versterken van vaardigheden gericht op acceptatie van gedachten en gevoelens, meer in het hier en nu zijn en waardengericht gedrag uitbreiden.
Op latere leeftijd spelen ook meer contextuele factoren zoals het verminderen van de gezondheid en cognitieve vermogen als verlies van dierbaren. Een belangrijke kanttekening bij deze studie is wel dat de steekproef uit veel vrouwelijke deelneemsters bestond. Wat betekent dat de uitkomsten niet geheel generaliseerbaar zijn. Wellicht dat mannen en vrouw ook verschillen over de levensloop als het gaat om psychologische flexibiliteit.
Slot, M., Reijnders, J., Janssens, M. et al. Age-Related Differences in Psychological Flexibility: A Cross-Sectional Study in a Dutch Population Sample. Int J Appl Posit Psychol 10, 9 (2025). https://doi.org/10.1007/s41042-024-00194-x
